مرکز رشد استارتاپ یا انکوباتور (Startup Incubator) ارائه‌دهنده یک برنامه مشارکتی برای شرکت‌های نوپا است. این برنامه برای کمک به موفقیت شرکت‌های نوپا در مراحل ابتدایی، بر مبنای ارائه فضای کاری، تامین بودجه مرحله بذری، ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزش طراحی شده است.
انکوباتورها معمولا سازمان‌های غیرانتفاعی هستند؛ که غالبا با دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی معتبر در ارتباط بوده و از دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و اعضای فعال در این جوامع برای شرکت در برنامه خود دعوت به عمل می‌آورند. مراکز رشد اغلب به منابع مورد نیاز برای راه‌اندازی یک کسبوکار نوپا دسترسی داشته و این منابع را در اختیار بنیان‌گذاران طرح‌هایی قرار می‌دهند که فعالیت خود را به تازگی آغاز کرده و برای رسیدن به هدف، نیازمند پشتیبانی‌های مالی و تجهیزاتی هستند. این منابع ممکن است شامل فضای اداری و تجهیزات، تاسیسات (از جمله سرویس‌های اینترنتی) و خدمات حرفه‌ای با تخفیف یا رایگان مانند خدمات مالی و حسابداری و حتی مشاوره‌های حقوقی باشد.
معرفی رایج‌ترین خدمات انکوباتورها
در ادامه به لیستی از رایج‌ترین خدماتی که از سوی مراکز رشد معتبر و معروف جهان ارائه می‌شوند اشاره کرده‌ایم.
- ارائه مشاوره در زمینه اصول کسبوکار
- ارائه فرصت‌های شبکه‌سازی
- کمک به فرآیند بازاریابی
- دسترسی سریع به اینترنت
- ارائه خدمات مالی و مدیریتی
- فراهم کردن امکان دسترسی به وام‌های بانکی
- آموزش مهارت‌های مورد نیاز برای ارائه طرح به سرمایه‌گذار
- امکان برقراری ارتباط با منابع آموزشی و مراکز علمی
- امکان برقراری ارتباط با شرکای استراتژیک
- دسترسی به فرشتگان سرمایه‌گذار یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر
- ارائه برنامه‌های جامع آموزشی در زمینه تجارت و کسبوکار
- دسترسی به تیم‌های مشاوره و مربیان کارآزموده
- ارائه آموزش در زمینه آداب کسبوکار
- کمک به تجاری‌سازی فناوری
- ارائه آموزش‌های لازم در زمینه رعایت قوانین و مقررات
- آموزش نحوه مدیریت مالکیت معنوی و ارائه مشاوره‌های حقوقی
مزایای همکاری استارتاپ با یک انکوباتور چیست؟
پیوستن به انکوباتورها فراتر از دسترسی به منابع اساسی کسبوکار، مزایای بسیاری برای استارتاپ‌ها دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:
شبکه‌سازی: یکی از بزرگ‌ترین مزایای پیوستن به انکوباتورها، دسترسی به شبکه‌ای از شرکای تجاری موفق است؛ که بسیاری از آنها معمولا به تعهدات مالی قابل توجهی نیاز دارند تا بخشی از فعالیت شما باشند. ارتباط کلی با این شبکه‌ها، مزیت دیگر همکاری با انکوباتورهاست. چرا که اکثر استارتاپ‌ها بودجه محدودی برای بازاریابی و توسعه بخش روابط عمومی در اختیار دارند.
راهنمایی: مراکز رشد این فرصت را به اعضای خود می‌دهند تا به تجربیات شخصی مربیان موفق در صنعت مورد نظر دسترسی داشته و از آنها بیاموزند. درست است که اشتباه در مسیر موفقیت، بخشی از روند پیش‌بینی شده است؛ اما این مربیان به کسب‌وکارهای نوپا کمک می‌کنند تا در شروع کار خود، این مسیر را با کم‌ترین اشتباه طی کنند و از تجربه استارتاپ‌های مشابه استفاده کرده و از اشتباهات آنها درس بگیرند.
پشتیبانی از سایر کارآفرینان: با شرکت در برنامه‌های یک انکوباتور، فرصت‌ها و تجربیاتی در اختیار شما قرار می‌گیرد که حاصل همکاری با سایر اعضای این مرکز رشد است. این فرصت‌ها می توانند به شما کمک کنند تا در مقایسه با تلاش خود، اقدامات اولیه را سریع‌تر و روان‌تر انجام دهید. یادگیری و صحبت کردن با سایر کارآفرینان می‌تواند به نوعی الهام‌بخش باشد و به شما در رسیدن به معیارهای بعدی موفقیت کمک کند.
چند نکته مهم پیش از همکاری با انکوباتورها
قبل از تصمیم‌گیری در مورد همکاری با یک مرکز رشد باید چند نکته مهم را در نظر بگیرید. انکوباتورها فرصتی طولانی مدت را برای کارآفرینانی فراهم می‌کنند؛ تا به دنبال راه‌اندازی یک فعالیت تجاری کاملا جدید باشند. بنابراین اگر در مراحل اولیه راه‌اندازی استارتاپ خود هستید؛ مزایای مانند شبکه‌سازی و خدمات مشاوره و پشتیبانی آنها می‌تواند برای شما ارزشمند باشد. علاوه بر این مهم است که بدانید تمام مراکز رشد به یک شیوه عمل نمی‌کنند. بنابراین انواع مختلفی از انکوباتورها در جهان وجود دارد که در ادامه در مورد آنها به اختصار صحبت می‌کنیم.
· انکوباتورهای انتفاعی که معمولا به دنبال کسب درآمد از سهیم شدن در شرکت شما هستند.
· انکوباتورهای غیرانتفاعی که معمولا به پیشرفت کار شما در جهت بهبود اقتصاد محلی کمک می‌کنند. این مراکز در واقع با هدف کسب سود وارد کسبوکار شما نمی‌شوند؛ و هدف آنها بهبود اقتصاد کلان منطقه است.
· انکوباتورهایی که توسط ایالت‌ها، استان‌ها و دانشگاه‌های معتبر یک کشور اداره می‌شوند.
با این وجود برای اطمینان از یک انتخاب درست که با نیازهای استارتاپ شما تناسب داشته باشد؛ باید نوع درستی از انکوباتور را که با هدف شما هم‌خوانی دارد انتخاب کنید. توصیه ما این است که قبل از تصمیم‌گیری در مورد همکاری با مراکز رشد، حتما با یک متخصص که بر اساس شرایط فردی شما و کسب‌وکارتان خدمات مشاوره ارائه می‌کند مشورت کنید.
نحوه کار انکوباتورها
انکوباتور سازمانی است که با ارائه خدمات مهم تجاری مانند فضای اداری، آموزشی و مدیریتی به شرکت‌های نوپا، کمک می‌کند تا رشد کرده و به موفقیت برسند. اما عملکرد این سازمان‌ها در این مسیر چگونه است؟
به طور کلی از آنجا که بودجه این مراکز بیشتر توسط دانشگاه‌ها یا سازمان‌های توسعه اقتصادی تأمین می‌شود؛ بیشتر تمرکز آنها بر روی ارائه خدمات است نه تامین منابع مالی. بیشتر انکوباتورهای معروف دنیا به دنبال کسب سهام شرکت‌هایی هستند که به شکل استارتاپ وارد این پروسه می‌شوند. این سازمان‌ها برای انجام فعالیت‌های خود از طریق حمایت مالی شرکت‌ها، دولت‌ها و سرمایه‌گذاران، دریافت هزینه‌های مشارکت، تحصیل سود حاصل از نقدینگی و فروش حق امتیاز حاصل از تجاری‌سازی پروژه‌ها، سرمایه جذب می‌کنند.
مراحل همکاری استارتاپ‌ها با انکوباتورها
فرآیند همکاری این دو مجموعه، ترکیبی منحصربه‌فرد و انعطاف‌پذیر از توسعه کسبوکار است که بر روی افراد و زیرساخت‌ها تمرکز دارد. مراکز رشد با همراهی شما در مراحل دشوار و آسیب‌پذیری که مشخصه گذار از ایده به کسبوکار است؛ این اطمینان را به وجود می‌آورند که مشاغل جدید و کوچک به درستی پرورش یافته و از کمک‌های لازم برای بقا، رشد و موفقیت برخوردار می‌شوند.
یکی از بهترین اقداماتی که قبل از این همکاری می‌توانید انجام دهید این است که با کارآفرینانی که در گذشته تجربه این همکاری را داشته‌اند صحبت کنید. در این گفتگو می‌توانید اطلاعات خوبی در مورد مدت همکاری، میزان رسیدن به اهداف، موفقیت‌های احتمالی و مزایای آن دوره کسب کنید. همچنین می‌توانید از استارتاپ‌هایی که پس از ترک این همکاری توانسته‌اند به موفقیت چشمگیری برسند نیز کسب اطلاع کنید. با این حال تصمیم‌گیری آگاهانه مستلزم این است که بدانید مرکز رشد انتخابی شما بیشتر در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کند؛ و زمینه کاری استارتاپ شما با زمینه فعالیت آنها چقدر هم‌خوانی دارد.
برای یک شرکت جدید، این همکاری به معنای داشتن فضای فیزیکی مورد نیاز برای راه‌اندازی یک کسبوکار واقعی است. در این راستا به امکانات اداری دسترسی دارید که به شما کمک می‌کنند تا برخی از چالش‌های مشترکی که شرکت‌های نوپا با آن روبرو هستند را پشت سر بگذارید. ضمن اینکه این همکاری استارتاپ شما را در معرض یک فضای رقابتی و پر از ایده‌های کارآفرینان دیگر قرار می‌دهد. به‌طور خلاصه کاری که انکوباتورها انجام می‌دهند آماده‌سازی مشاغل برای مرحله بعدی است. در این مرحله کسب‌وکارها می‌توانند با استفاده از ساختار و مدل کسبوکار انکوباتورها بیشتر رشد کنند.
تفاوت مرکز رشد با شتاب‌دهنده (Startup accelerators)
انکوباتورها شرکت‌هایی هستند که در قالب ارائه فضای اداری، منابع، راهنمایی و دسترسی به متخصصان، به توسعه ایده‌های جدید در اکوسیستم استارتاپی کمک می‌کنند. در ازای دریافت این کمک و مشاوره، سرمایه‌گذار یا تیم سرمایه‌گذار درصدی از سهام شرکت را دریافت می‌کند. برای شرکت‌هایی که وارد این همکاری می‌شوند معمولا محدودیت زمانی وجود ندارد و شرکت‌ها تا زمانی که به اندازه کافی خودکفا شوند و بتوانند به طور مستقل شروع به کار کند می‌توانند در این برنامه باقی بمانند.
تفاوت اصلی بین شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد این است که شرکت در برنامه شتاب‌دهنده‌ها به معنی روند سریع‌تر است. کسب‌وکارهایی که مورد پذیرش شتاب‌دهنده‌ها قرار می‌گیرند؛ به دنبال منابع و راهنمایی‌های مشاوران هستند تا به نقطه عطف بعدی برسند. این برنامه‌ها فقط چند ماه (معمولا سه ماه) طول می‌کشند. سرمایه‌گذاران در این طرح‌ها به عنوان مربی و در ازای دریافت درصدی از سهام شرکت وارد عمل می‌شوند. البته این درصد به‌طور کلی کمتر از درصدی است که انکوباتورها به ازای دریافت خدمات خود درخواست می‌کنند.