یکی از روشهای توسعه استارتاپها، همکاری با اکسلریتورها یا انکوباتورها و شرکت در دورههای رشد آنهاست. این مراکز که در ایران به ترتیب با نام شتابدهنده (Startup Accelerator) و مرکز رشد (Business incubator) هم شناخته میشوند؛ به استارتاپها کمک میکنند تا روند رشد و توسعه خود را تسهیل کنند. اداره یک کسبوکار نوپا کار سختی است؛ و دسترسی بنیانگذاران به شبکه پشتیبانی مناسب میتواند شانس موفقیت استارتاپ آنها را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. همین موضوع اهمیت همکاری استارتاپها با شتابدهندهها و مراکز رشد را نشان میدهد. درست است که در یک نگاه کلی این مراکز کارکرد و اهداف یکسانی دارند؛ اما در عمل بین اکسلریتورها و انکوباتورها تفاوتهایی وجود دارد؛ که شناخت آنها به کسبوکارهای نوپا کمک میکند تا مسیر درستی را برای توسعه خود انتخاب کنند. در این نوشته قصد داریم در مورد تفاوت شتاب دهنده با انکوباتور صحبت کنیم.
تفاوت بنیادین اکسلریتور و انکوباتور
تفاوت شتاب دهنده با انکوباتور چیست؟ این نوع برنامهها چه مزایایی دارند؟ و کدام یک برای استارتاپ شما مناسب هستند؟ بهطور خلاصه تفاوتهای جزئی و بنیادی زیادی بین کارکرد آنها و تاثیرشان بر روی استارتاپهای تحت حمایت وجود دارد.
هر دو این مراکز فرصتهای خوبی را به کارآفرینان عرضه میکنند. بنابراین بنیانگذاران میتوانند برای رشد سریع مشاغل خود از کمک این مراکز بهرهمند شده و شانس خود را برای جذب سرمایه از طریق شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر (VC) افزایش دهند. با این وجود، برنامههای ارائه شده توسط شتابدهندهها و مراکز رشد چارچوبهای متفاوتی برای موفقیت استارتاپها دارند. مهمترین تفاوتی که بین یک اکسلریتور و انکوباتور وجود دارد؛ اهدافی است که برای آنها تدوین شده است. شتابدهندهها غالبا رشد استارتاپها را تسریع میبخشند؛ اما مراکز رشد به امید ایجاد یک مدل تجاری موفق، به دنبال ایدهای نوپا هستند. بنابراین بهطور کلی، شتابدهندهها بر مقیاسپذیری یک کسبوکار تمرکز میکنند؛ در حالی که مراکز رشد اغلب بر نوآوری متمرکز هستند.
تفاوتهای ساختاری اکسلریتور و انکوباتور
مهمترین مزیت همکاری با یک شرکت بزرگتر برای استارتاپها، به دست آوردن فرصت رشد و مقیاسپذیری است. با این وجود انتخاب همکاری با یک اکسلریتور یا یک انکوباتور، بسته به اهدافی که دنبال میکنید میتواند متفاوت باشد.
یکی از تفاوتهای ساختاری مهم شتابدهندهها و مراکز رشد، ساختار برنامههای تدوین شده از سوی آنها برای استارتاپهاست. برنامههای اکسلریتورها معمولا یک بازه زمانی مشخص دارند که طی آن چندین شرکت نوپا بین چند هفته تا چند ماه با گروهی از مربیان همکاری میکنند. در طول این پروسه، استارتاپهای شرکتکننده کسبوکار خود را توسعه داده و تا حد امکان با انجام پیشبینیهای مناسب، از ایجاد مشکلات متداول در آینده جلوگیری میکنند.
در نقطه مقابل، مراکز رشد به کسبوکارهایی که هنوز در مرحله بذر و ایده بوده و مراحل اولیه رشد را طی میکنند؛ کمک میکنند تا طی یک برنامه مشخص، اهداف خود را محقق سازند. برای توضیح واضحتر به این مثال توجه کنید. فرض کنید مرکز رشد مکانی است که بذرهای موجود را در خاک باکیفیت و حاصلخیز پرورش داده و به گیاه جوان تبدیل میکند. در این شرایط شتابدهنده را میتوان به گلخانهای تشبیه کرد که گیاهان جوان را رشد داده و به بلوغ میرساند. بسیاری از انکوباتورها به صورت مستقل اداره میشوند؛ اما مالکیت برخی از این مراکز رشد در اختیار شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر، فرشتگان سرمایهگذاری، نهادهای دولتی و شرکتهای بزرگ و بینالمللی بوده و از طرف آنها حمایت یا اداره میشوند.
سایر تفاوتهای ساختاری بین شتابدهندهها و مراکز رشد عبارتند از:
- شتابدهندهها عموما توسط شرکتهایی راهاندازی و تامین مالی میشوند که در حال حاضر در آن حوزه خاص فعال هستند. این در حالی است که مراکز رشد بیشتر به صورت مستقل فعالیت دارند. البته ممکن است با شرکتهای سرمایهگذاری یا صندوقهای سرمایهگذاری و دانشگاهها تعامل و همکاری نیز داشته باشند.
- هدف اصلی اکسلریتورها تسریع رشد شرکت است؛ اما انکوباتورها عمدتا بر تحریک نوآوری تمرکز میکنند. با این حساب میتوان گفت که مراکز رشد به دنبال کشف و پرورش ایدههای نوآورانه هستند. در برخی از موارد انکوباتورها خوراک لازم برای اکسلریتورها فراهم میکنند. به این ترتیب که بعد از کشف ایدههای ناب، بستری را فراهم میکنند که آن ایده خاص بتواند با همکاری اکسلریتورها به تکامل برسد.
- برنامههای شتابدهندهها بیشتر مبتنی بر یک بازه زمانی کوتاهمدت است. این در حالی است انکوباتورها دورههای طولانیمدتتری را در راستای کمک به پرورش ایدههای خام تدوین و اجرایی میکنند. در بیشتر موارد دورههای مراکز رشد بیش از یک سال طول میکشند؛ و گاها بازه زمانی مشخصی نیز ندارند.
- راهنمایی و منتورینگ (Mentoring) شرکتهای نوپا توسط فعالین حوزههای کسبوکار و شرکتهای قدیمی که تجربههای مشابهی داشتهاند؛ معمولا بخشی از برنامه شتابدهندههاست. علاوه بر این ممکن است شرکت راهنما، همراه با ارائه خدمات مشاوره سهم کوچکی از استارتاپ را نیز خریداری کند. در نقطه مقابل مراکز رشد بیشتر بر روی تعداد ایدههایی که حمایت میکنند تمرکز کرده و کمتر دست به انتخاب میزنند. به این ترتیب معمولا ظرفیت پذیرش مراکز رشد بیش از شتابدهندهها است.
- در نهایت برنامههای شتابدهندهها ساختارمندتر از انکوباتورها است. این شرکتها سعی میکنند نوعی هماهنگی بین استارتاپها ایجاد کنند. اما انکوباتورها بیشتر بر ایجاد محیط همکاری تمرکز دارند.
شتابدهنده یا مرکز رشد، کدامیک از آنها برای کسب و کار شما مناسبتر است؟
هردوی این مراکز حامی ویژگیهای مشترک زیادی دارند؛ اما برای اینکه تشخیص دهید مراجعه به کدامیک از آنها به کسبوکار نوپای شما مناسبتر است؛ نیازمند دانستن مزایای هرکدام در کنار تفاوت شتاب دهنده با انکوباتور است. با اطلاع از این مزایا است که میتوانید تصمیم درستی بگیرید.
مزایای شتابدهندهها
امکان استفاده از تجارب کارآفرینان سریالی و سرمایهگذاران: شبکه ارتباطی شتابدهندهها عموما از متخصصانی تشکیل شده است؛ که میتوانند به بنیانگذاران کسبوکارهای کوچک برای غلبه بر چالشهای پیشرو کمک کنند.
فراهم کردن زمینه لازم برای برقراری ارتباط و مشارکت: فرصت مشارکت با سایر بنیانگذاران و شرکتهای بزرگ و فعال، یکی از مزایای حضور در برنامههای شتابدهندهها است. البته این مزیت در مورد مراکز رشد نیز صدق میکند؛ اما تفاوت شتاب دهنده با انکوباتور این است که با شرکت در برنامه یک شتابدهنده، استارتاپ شما وقتی در سطحی بالاتر است با این فرصتها آشنا میشود؛ و به همین دلیل توانایی بیشتری برای استفاده از این مشارکتها دارد.
سرمایهگذاری در مراحل اولیه: شرکتهایی که وارد برنامههای شتابدهندهها میشوند؛ معمولا برای ادامه رشد نیاز به سرمایه دارند. در اکثر مواقع این سرمایه اولیه از طریق شتابدهندهها یا سرمایهگذاران که در شبکه ارتباطی این شرکتها حضور دارند برای استارتاپ تامین میشود.
مزایای مراکز رشد
حمایت در مرحله ایده: بیشتر استارتاپها میتوانند در همان مراحل اولیه، یعنی زمانی که طرحشان هنوز در مرحله ایده است؛ با مراکز رشد ارتباط برقرار کرده و در برنامههای آنها شرکت کنند. این در حالی است که برای شرکت در دورههای رشد شتابدهندهها باید پتانسیل رشد خود را اثبات کنید.
ایجاد محیط همکاری: مراکز رشد فضای اشتراکی کار در اختیار استارتاپها قرار میدهند. این فضا دقیقا جایی است که تیم شما میتواند با سایر متخصصان بحث و تبادل نظر کرده و روند شبکهسازی را آغاز کند.
ارائه خدمات مربیگری و آموزش: بهطور کلی در هر مرکز رشد، شبکه بزرگی از متخصصان و مربیان پشتیبانی حضور دارند؛ که میتوانند به بنیانگذاران در غلبه بر چالشها، تعیین اهداف و اولویتها و تصمیمگیری درست کمک کنند.
در نهایت انتخاب بین این دو بستگی به دو عامل مهم دارد. اول آنکه به دنبال چه هستید و دوم آنکه کسبوکارتان در چه مرحلهای است. اگر استارتاپتان شکل گرفته و در حد یک کسبوکار کوچک در حال فعالیت است؛ ولی برای رشد بیشتر نیاز به جذب سرمایه و حمایت دارد؛ توصیه میشود که همکاری با شتابدهندهها را در دستور کار خود قرار دهید. اما اگر طرحتان هنوز در حد ایده بوده، اما پتانسیل رشد بالایی در آن میبینید؛ همکاری با یک مرکز رشد میتواند وضعیت شما را بهتر کند.
