معمولا آخرین چیزی که یک کارآفرین به آن فکر میکند؛ پایان کار و خروج سرمایهگذار از کسبوکار نوپای او است. با این وجود اولین سوالی که سرمایهگذاران قبل از ورود به این کسبوکارها میپرسند؛ نحوه خارج کردن سرمایه و سودشان بعد از رشد استارتاپ است. به این رویداد خروج از استارتاپ گفته میشود. پاسخی که به این سوال سرمایهگذار میدهید؛ تا حدودی تعیین کننده میزان موفقیت در جذب سرمایه است. برای اینکه با مفهوم استراتژی خروج از استارتاپ (Startup Exit Strategy) بیشتر آشنا شوید توصیه میکنیم این نوشته را تا انتها بخوانید.
استراتژی خروج از استارتاپ و دلایل اجرای آن چیست؟
استراتژی خروج یک برنامه و طرح کلی است که توسط سرمایهگذار، معاملهگر یا صاحبان مشاغل نوپا برای تصفیه مالی و تقسیم داراییهای قابل لمس تجاری ارائه میشود. معمولا این طرح به محض تحقق اهداف یا فراتر رفتن از معیارهای از پیش تعیینشده اجرا میشود. این استراتژیها هم میتوانند توسط سرمایهگذاران منفعل و هم برای تعطیل کردن یک کسبوکار کمسود بهکار برده شوند. در این شرایط هدف از اعمال استراتژی خروج، محدود کردن میزان زیان است. به غیر از این سناریو، استراتژی خروج از استارتاپ در بیشتر مواقع زمانی اجرا میشود که سرمایهگذار به هدف سودآوری خود رسیده باشد.
دلیل دیگر اجرای استراتژی خروج ممکن است تغییر قابل توجه در شرایط بازار به دلیل یک اتفاق پیشبینی نشده باشد. همچنین مسائل حقوقی و بازنشستگی سرمایهگذاران و تمایل آنها به دریافت سرمایه خود به شکل پول نقد از دلایل دیگر هستند. بنابراین یک استراتژی استاندارد باید تمام شرایط احتمالی مثبت و منفی را صرفنظر از نوع سرمایهگذاری، نوع کسبوکار یا نوع فعالیت تجاری لحاظ کند. این برنامه باید بخشی جداییناپذیر در تعیین ریسک مرتبط با سرمایهگذاری باشد.
چرا باید در طرح تجاری خود استراتژی خروج از استارتاپ را تدوین کنیم؟
2 دلیل اصلی برای پاسخ به این سوال وجود دارد:
- بازده مناسب سرمایهگذاری، نیاز به استراتژی خروج دارد. نباید به آورده سرمایهگذاران به شکل وام نگاه کنید. درست است که این آورده دوره بازپرداخت و سود ندارد؛ اما تمام سرمایهگذاران خصوصی به دنبال بازگشت سرمایه و سود خود هستند. البته این خروج آورده ممکن است بین 3 تا 5 سال طول بکشد.
- معمولا بازده سرمایهگذاری در استارتاپهای بدون طرح خروج بسیار کمتر است. چنین کسبوکارهایی معمولا به صورت خانوادگی یا خصوصی اداره میشوند؛ و مالک آنها قصد خصوصی نگه داشتن کسبوکار را دارد. در نتیجه چنین رفتاری، معمولا این کسبوکارها انگیزه کافی برای بازدهی چند برابری نداشته و در نتیجه جذابیتی برای سرمایهگذاران ندارند.
6 استراتژی خروج از استارتاپ
مهمترین استراتژیهایی که سرمایهگذاران و کارآفرینان میتوانند با به کار بردن آنها از استارتاپ خارج شوند عبارتند از:
تملیک یا ادغام شدن در شرکت دیگر (M&A)
کلمه ادغام ممکن است برای برخی از افراد بار منفی داشته باشد. این در حالی است که ادغام شدن در شرکت دیگر، معمولا یک معامله برد برد است. در این معامله استارتاپ شما معمولا توسط شرکت رقیب که بزرگتر و قدرتمندتر از شما است خریداری شده و با هم ادغام میشوند. این استراتژی به شما و سرمایهگذاران اجازه میدهد تا پول نقد دریافت کنند. کسب مهارتهای مکمل، بهبود وضعیت مالی شرکت، اضافه شدن مجموعهای جدید از مشتریان و حتی امیدواری بیشتر، به شرکت شما فرصت رشد بیشتر میدهد.
عرضه اولیه سهام شرکت در بازارهای عمومی (IPO)
طبق آمار انجمن ملی سرمایهگذارهای خطرپذیر، به دلیل نگرانیهای بسیار در قبال مسئولیت عرضه سهام در بازارهای عمومی، مطالبه سهامداران و هزینههای زیاد این عرضه، فقط 16 درصد از شرکتهای نوپایی که اخیرا در دنیا حمایت مالی شدهاند از این روش به عنوان استراتژی خروج از استارتاپ استفاده کردهاند. اغلب کارشناسان حوزه کارآفرینی نیز استفاده از این روش را توصیه نمیکنند.
راهاندازی یک شرکت سهامی خاص
سرمایهگذاران میتوانند با راهاندازی یک شرکت سهامی خاص، سرمایه خود را به شکل فروش سهم خود به دوستان و آشنایان، از استارتاپ خارج کنند. این استراتژی متفاوت از روش M&A است. با این حال این روش میتواند برای کارآفرین و سرمایهگذار، راهکاری کم هزینه و کمخطر برای خروج از شرکت باشد. اگر شرکت نوپای شما مقیاسپذیر و معیارهای کلی رشد عملیاتی آن محقق شده باشد؛ عرضه آن به این شکل بسیار سادهتر خواهد بود.
اسپین آف (Spin Off)
در کل اسپین آف به حالتی گفته میشود که یک شرکت در حال رشد و بالغ، به دلایل مختلفی از جمله افزایش بهرهوری و تسهیل امور، بخشی از سازمان خود را میفروشد. بیشتر شرکتها بخشی که مدت طولانی است رشد و بازدهی زیادی ندارد را میفروشند و بر روی محصول اصلی متمرکز میشوند. از این روش به عنوان یک استراتژی خروج از استارتاپ برای سرمایهگذاران نیز استفاده میشود.
اگر بتوانید سرمایهگذاران را متقاعد کنید که استارتاپ شما جریان درآمد خوبی ایجاد خواهد کرد و بازار به این زودی از بین نخواهد رفت؛ ممکن است فرصتی برای بازدهی بیشتر در اختیارتان قرار بگیرد. با تمرکز بر روی اسپین آف میتوانید مالکیت شرکت خود را حفظ کنید و حتی شخصی را پیدا کنید که به شما اعتماد کرده و سرمایهگذاری کند.
فروش داراییها
توصیه نمیکنیم که برای بازپرداخت سرمایه جذب شده از این شیوه استفاده کنید. چرا که فروش دارایی به معنی تعطیلی بخشی از کسبوکار شماست. با فروش بخشی از داراییها شرکت، ارزش سایر داراییها نیز به سرعت کاهش پیدا میکند. در این شرایط حتی داراییهای نامشهودی مانند نام تجاری، روابط تجاری و اعتبار شما ممکن است از بین برود یا آسیب ببیند.
در این روش مالک به مرور زمان از جریان درآمدی ثابت شرکت، سرمایه خود را دریافت کرده و تمایلی ندارد که درآمد کسب شده را به شکل سرمایهگذاری مجدد به شرکت تزریق کند. به این ترتیب کمکم و بدون هیچ اقدامی کسبوکار در سیر نزولی قرار گرفته و احتمال انحلال شرکت وجود دارد. همچنین در این شرایط ممکن است کسبوکار به فروش برسد.
اگرچه اغلب مواقع بحث درباره نحوه خروج از کسبوکار بار منفی دارد؛ اما این موضوع یکی از اصلیترین نکاتی است که باید در طرح تجاری شما گنجانده شده باشد. استراتژی خروج از استارتاپ در واقع یک طرح برای ایجاد فرصت است. بسیاری از شرکتهای تازه تاسیس و سرمایهگذاران آنها از این برنامه برای برونرفت از بحرانها استفاده میکنند. بنابراین برای رشد استارتاپی که به تازگی شروع کردهاید؛ به عنوان یک طرح جایگزین حتما از این استراتژیها استفاده کنید. استفاده از این استراتژیها ممکن است پایان مرحله استارتاپی کسبوکار شما باشد؛ اما در عین حال احتمالا آغاز یک کسبوکار پختهتر و باثباتتر است.
